20.04.2024

Grip, hemen her yıl kış aylarında salgınlarla ortaya çıkan bir solunum yolları enfeksiyonudur. Bu ‘yıllık olağan salgınlar’ çoğu zaman sadece bir ülkeyi ya da bir şehri ilgilendirir ve toplumun %1-5 kadarı gribe yakalanır.

Buna göre, her yıl gripten tüm dünyada 3-5 milyon insanın ciddi şekilde hastalandığı ve bunların 250.000-500.000’ inin de öldüğü tahmin edilmektedir.

Grip, 20-30 yılda bir de pandemi adı verilen ve tüm dünyayı saran salgınlara neden olur. Bilinen ilk pandemi 1580 yılında meydana gelmiştir. En çok ölüme yol açan pandemi ise 1918 yılında 20 milyondan fazla insanın öldüren İspanyol Gribidir. 1957 ve 1968 yıllarındaki pandemilerde de 1’ er milyon insan yaşamını yitirmiştir. Son pandeminin üzerinden 36 yıl geçmiş olduğundan, yeni bir dünya çapında salgın sürpriz olmayacaktır.

Bilim adamlarının korkusu, kuş gribi etkeni olan ve H5N1 kod adıyla bilinen virüsün mutasyona uğrayarak, yani değişim göstererek insanlara da kolayca bulaşır olma özelliği kazanmasıdır. Bu gerçekleşirse, dünya çapında salgın kaçınılmaz olacak, 1-2 milyar insan hastalanacak, iyi senaryolara göre 5 milyon, daha karamsar olanlarına göre ise 500 milyon insan ölecektir.

KİMLERDE ÖLÜM İHTİMALİ DAHA FAZLA
Bugüne kadar ortaya çıkan grip salgınlarında ölen kişilerin %90’ ının 65 yaşın üzerindekiler ile bazı ciddi hastalığı olan kişiler oldukları belirlenmiştir. Gripten ölüm riskinin yüksek olduğu grupta yer alan kişilerin her yıl mutlaka grip aşısı olmaları gerekir:
-65 yaşın üzerinde olanlar
-2 yaşından küçük çocuklar
-Kalp yetersizliği, hipertansiyon, kalp kapak hastalığı olanlar
-Astım, KOAH, bronşektazi, kistik fibrozis, tüberkülozlular
-Kronik böbrek hastalığı olanlar
-Diyabet ya da başka bir kronik metabolizma hastalığı olanlar
-Ağır kansızlığı olanlar
-Bağışıklık sistemini baskılayan hastalığı olanlar ya da kortizon ve benzeri ilaç kullananlar
-Huzurevinde yaşayan kişiler
-Gebeler
-Sürekli aspirin almakta olan 16 yaşından küçük çocuklar

GRİP NEDEN ÖLDÜRÜR
Grip çeşitli şekillerde ölümlere neden olur. Bunlardan biri altta yatan
hastalığın kötüleşmesidir. Mesela, astımlı ya da KOAH’lı bir hasta grip nedeniyle sonlum yetersizliğine, diyabetli bir hasta ise şeker komasına girerek yaşamını kaybedebilir.

Doğrudan gribe bağlı ölümlerin en başta gelen nedeni zatürreedir. Bunların da iki türü vardır. Primer grip pnömonisi, akciğerlere kadar ulaşan grip virüslerinin yaptığı zatürreedir. Bu tablo seyrek görülmekle beraber ölüm riski çok yüksektir. Grip virüsü normalde burun, boğaz ve bronşlara yerleşir, ama bazen virüsler akciğer dokusun kadar gelerek burada da iltihaplanmaya yol açarlar. Bu zatürree türü, grip hastalığının bir türlü düzelmemesi, uzaması ile kendini belli eder. Hastanın ateşi yüksek kalmaya devam eder, genel durumu bozulur ve öksürük, nefes darlığı, morarma gibi şikayetler tabloya eklenir. İki akciğeri de tutan primer grip pnömonisi kalp hastalığı olanlarda ve gebelerde daha fazla görülür.

Sekonder grip pnömonisi ise, grip hastalığı düzeldikten 1-2 hafta sonra ortaya çıkar. Ateşi düşen, öksürük ve diğer şikayetleri ortadan kalkan hastanın ateşi tekrar yükselir, öksürük, balgam, göğüs ağrısı ve nefes darlığı gibi şikayetleri gelişir. Zatürreenin nedeni grip virüsleri değil, başta stafilokoklar olmak üzere diğer bakterilerdir. Bu zatürree, KOAH’lı hastalarda daha sık görülür. Ölüm ihtimali grip virüsünün neden olduğu zatürreeye göre düşüktür. Antibiyotik tedaviye iyi cevap alınır.

SİNİR SİSTEMİ VE KALP TUTULUMU
Grip virüsü bazı hastalarda sinir sistemine ve kalbe de yerleşebilir. Sinir sisteminde Reye Sendromu, Guillain-Barre Sendromu ve ensefalite yol açabilir. Kalpte ise kalp kası ve kalp zarı iltihapları, yani miyokardit ve perikardit görülebilir.


ahmetrasimk@mynet.com